Een van de belangrijkste wijzigingen is de afschaffing van de rekening-courant, die gebruikt wordt voor het beheer van betalingen, teruggaven en de schulden en tegoeden. De rekening-courant wordt vervangen door een nieuw instrument, de provisierekening btw. Met deze nieuwe tool wordt het voor belastingplichtigen eenvoudiger om hun schulden en vorderingen te beheren. Ze kunnen hun btw-schulden betalen, btw-kredieten toewijzen aan specifieke schulden en volledige of gedeeltelijke teruggaaf van hun btw-kredieten aanvragen.

Nieuw sanctiemechanisme: de vervangende aangifte

Met het verdwijnen van de rekening-courant verdwijnt ook de bijzondere rekening die wordt opgemaakt wanneer btw-aangiftes niet (of niet tijdig) worden ingediend en/of bij niet-betaling van btw-schulden. Het niet indienen van btw-aangiftes wordt voortaan automatisch bestraft.

Belastingplichtigen die hun aangiften niet of te laat indienen krijgen vanaf 2024 een voorstel van vervangende aangifte, waarbij de administratie zich zal baseren op het hoogste bedrag van de betaalpositie in de afgelopen twaalf maanden (met een minimum van €2.100).

Nieuwe aangiftetermijn

De termijn voor de indiening van kwartaalaangiftes wordt verlengd met vijf dagen (d.w.z. de 25ste van elke maand). Voor maandaangevers blijft de indieningstermijn ongewijzigd. Belangrijk om te weten is dat de huidige administratieve toleranties, waarbij geen boetes worden opgelegd bij een laattijdige indiening, komen te vervallen.

Gewijzigde teruggaafprocedure

Er zijn ook wijzigingen in de teruggaafprocedure. In tegenstelling tot de huidige procedure zal de teruggaaf via de btw-aangifte enkel betrekking hebben op de lopende aangifteperiode. Opgebouwde tegoeden uit eerdere aangifteperiodes zullen via een aparte procedure moeten worden teruggevraagd. Om in aanmerking te komen voor teruggaaf van zijn btw-tegoed, moet de belastingplichtige voortaan al zijn periodieke btw-aangiften van de afgelopen zes maanden tijdig hebben ingediend en moet het btw-tegoed minstens €50 bedragen.

Maandaangevers kunnen hun btw-tegoed voortaan standaard (zonder dat er een speciale vergunning vereist is) maandelijks terugvragen en zullen terugbetaling van hun tegoeden ontvangen binnen twee maanden na de aangiftetermijn. Voor kwartaalaangevers blijven de huidige termijnen voor teruggave van kracht. Deze variëren tussen twee en drie maanden na de aangiftetermijn, afhankelijk van de noodzaak van een grondige controle van het btw-tegoed.

Betaling via domiciliëring

In de toekomst wordt het mogelijk om btw-schulden via domiciliëring te betalen. Dit zal het betalen van btw-schulden voor belastingplichtigen gemakkelijker maken.

Nieuwe btw-procedureregels

Er worden nieuwe btw-procedureregels geïntroduceerd. Er is een verplichte antwoordtermijn van één maand voor btw-belastingplichtigen die een schriftelijk verzoek om inlichtingen ontvangen. In sommige gevallen kan deze termijn worden verkort tot 10 dagen, zoals bij een btw-teruggaafcontrole. Indien de belastingplichtige niet binnen deze termijn reageert, kan de btw-administratie het btw-tegoed als bewarende maatregel inhouden. Dit komt bovenop de al bestaande mechanismen zoals dwangsommen, boetes en de ambtshalve aanslag.

Ratio Legis

Met de hervorming beoogt men de trage belastingaanslagprocedure en handmatige verwerking van niet-ingediende aangiften aan te pakken. Momenteel wordt er veel handmatig ingevoerd, wat tijdrovend is en de kans op fouten vergroot. Dit heeft een negatieve invloed op de optimale inning van btw-ontvangsten. De nieuwe moeten helpen om de correcte naleving van de btw-regels te verbeteren ('compliance'), niet alleen door middel van ondersteunende maatregelen en stimulansen, maar ook door middel van dwangmaatregelen.

Inwerkingtreding

Het is de bedoeling dat deze nieuwe regels van kracht worden vanaf 1 januari 2024. Als er meer tijd nodig is voor de implementatie van de significante IT-ontwikkelingen, kan de startdatum evenwel worden uitgesteld naar een latere datum van inwerkingtreding, maar dit mag niet later zijn dan 1 januari 2025.